Fingolimod

Fingolimod (Gilenya) is een middel dat bij mensen met Multiple Sclerose als 2de lijns medicatie wordt ingezet om het ziekteproces af te remmen.  

Werkzaamheid

Het menselijk lichaam zit vol lymfeklieren. In die lymfeklieren bevinden zich lymfocyten (bepaalde witte bloedcellen, die ook wel T-cellen worden genoemd). Deze T-cellen spelen een belangrijke rol in het immuunsysteem. Bij de ziekte MS zijn deze T-cellen mogelijk fout geprogrammeerd, waardoor ze niet alleen virussen en bacteriën te lijf gaan, maar ook de lichaamseigen myelinelaag aanvallen. Fingolimod kan hierop inspelen door deze T-cellen die de myelinelaag aanvallen aan zich te binden en vast te houden. Hierdoor worden deze T-cellen in de lymfeklieren vastgehouden en hebben deze T-cellen minder kans om zich naar het centrale zenuwstelsel te verplaatsen en daar een aanval te veroorzaken. Fingolimod tast niet de T-cellen aan die ons beschermen tegen ziektes. 

Toediening

De behandeling met Fingolimod bestaat uit enkele stappen en vooronderzoeken.

Stap 1 Onderzoek
Fingolimod kan de hartslag in de eerste uren na inname verlagen. Daarom is het van groot belang dat een arts meerdere malen de bloeddruk, de hartslag en de hartactiviteit van iemand met MS meet, vóórdat het medicijn ingenomen wordt. Ook het maken van een hartfilmpje hoort bij dit proces. Daarnaast zal uw arts ook leverfunctietesten uitvoeren vóór aanvang van de behandeling.

Stap 2 Het innemen van Fingolimod
Als de onderzoeken achter de rug zijn, kan het medicijn Fingolimod ingenomen worden. Dit medicijn (capsule) neemt u in met een glas water en eventueel wat voedsel. De eerste inname vindt altijd plaats in het ziekenhuis en onder toeziend oog van een arts om te bepalen hoe u op de medicatie reageert. Daarna kan Fingolimod 1x per dag thuis ingenomen worden.

Stap 3 Controle
Fingolimod kan bij de eerste capsule inname invloed hebben op het hartritme. Daarom maakt de behandelend arts een hartfilmpje na de inname van het medicijn en blijft u 6 uur lang onder controle in het ziekenhuis. Om het uur wordt uw bloeddruk en hartslag gecheckt. De arts controleert dan onder andere op bradycardie: een vertraagde hartslag. De controles lopen door totdat uw (mogelijk verlaagde) hartslag weer normaal is. Dit gebeurt meestal na 5 uur.

Wanneer u Fingolimod gebruikt, zal uw behandelend arts in het eerste jaar minimaal 6 keer een bloedonderzoek afnemen om uw leverwaarden en witte bloedcellen te controleren en te kijken of u last heeft van bijwerkingen. Tijdens het gebruik van Fingolimod zal er soms een MRI van de hersenen en/of het ruggenmerg gemaakt worden om te zien of er nieuwe ontstekingen zijn, dit als maat voor de effectiviteit van Fingolimod.

Mogelijk worden uw ogen 3 of 4 maanden na de start met Fingolimod getest. Eén op de 200 mensen die Fingolimod gebruikt, heeft namelijk last van Macula-oedeem. Dit is vocht onder de gele vlek in het oog. Doorgaans verdwijnt dit vocht na het stoppen van de behandeling.

Na het staken van Fingolimod zal 2 maanden nadien de leverfunctie nogmaals worden gecontroleerd.

Effect

Fingolimod kan het aantal aanvallen per jaar met ongeveer 54-71% verminderen en het vertraagt hierdoor het ziekteproces.  

Voor wie geschikt

Fingolimod is geschikt voor mensen met Relapsing-Remitting MS, die geen baat hebben gehad bij medicatie uit de eerste lijn, zoals Interferon-Beta en Glatirameeracetaat, Teriflunomide en Dimethylfumaraat.  

Bijwerkingen

De meest voorkomende bijwerkingen zijn griep, bijholte-ontsteking, hoofdpijn, hoesten, diarree, rugpijn en verhoogde leverenzymwaarden. 

Fingolimod kan na de eerste toediening de hartslag tijdelijk vertragen. Dit effect houdt meestal tot 6  uur aan. Daarom zijn de controles door een arts bij de eerste inname van Fingolimod zeer belangrijk (zie ook 2.4 verloop van de behandeling). 

Een uitgebreid overzicht van alle bijwerkingen is te vinden in de bijsluiter van Fingolimod. Bij gebruik van meerdere geneesmiddelen, kan medicatie invloed hebben op elkaar. Meer informatie over bijwerkingen kunt u bij uw behandelend arts verkrijgen. 

Let op: Het effect van dit medicijn kan nog tot 2 maanden na de laatste pilinname doorwerken. 

Communiceer met uw arts

U bent zwanger of wilt zwanger worden
U mag niet zwanger zijn, want er bestaat een risico op het ontstaan van afwijkingen bij het ongeboren kind. Als u een vrouw bent die zwanger zou kunnen worden en u geen effectie anticonceptie gebruikt, zal uw arts u informeren over de ernstige risico's voor de ongeboren baby. Ook zal hij u vragen een zwangerschapstest te doen, om er zeker van te zijn dat u niet zwanger bent, voordat u begint met de behandeling van fingolimod. Tijdens de behandeling dient u effectieve anticonceptie te gebruiken, tot 2 maanden na het staken van fingolimod. 

U heeft een ziekte die het afweersysteem verzwakt of gebruikt een geneesmiddel dat het afweersysteem verzwakt, onderdrukt of verandert. Wanneer u lijdt aan een hiv-infectie of medicijnen gebruikt die het afweersysteem onderdrukken, kan Fingolimod de infecties verergeren of voor een ernstiger verloop van de infecties zorgen. 

U laat zich op korte termijn inenten
Inenten met levende vaccins terwijl u Fingolimod gebruikt wordt afgeraden. Mogelijk is de vaccinatie minder effectief tijdens de behandeling met Fingolimod. Extra controles worden ingezet. 

U gebruikt geneesmiddelen tegen hartritmestoornissen of geneesmiddelen die het hartritme vertragen 
Fingolimod kan (zeker tijdens de eerste gebruiksperiode) invloed hebben op het hartritme. Overleg met uw neuroloog/cardioloog of specialist indien u hartmedicatie gebruikt of dit wel samengaat met het starten van Fingolimod.

Wanneer u de waterpokken nog niet heeft gehad.
Fingolimod verlaagt mogelijk de weerstand, waardoor het waterpokkenvirus meer kans krijgt. Bij volwassenen pakt het hebben van waterpokken vaak ernstiger en vervelender uit dan bij kinderen. Van te voren dient een test te worden gedaan om te zien of u genoeg antistoffen tegen waterpokken heeft. Indien dit niet het geval is, dan is een vaccinatie nodig voordat u met Fingolimod begint.

Ook in de volgende situaties is het erg belangrijk om te overleggen met uw behandeld arts:
Als u een pil vergeten bent of als u een capsule te veel heeft genomen. Wanneer u andere medicijnen naast Fingolimod gaat gebruiken (ook homeopathische middelen).